Kiểm soát đái tháo đường type 2 thông qua quản lý việc tiêu thụ carbs (Carbohydrate)

Để ngăn chặn đái tháo đường type 2, ngoài việc duy trì những thói quen sinh hoạt lành mạnh, bệnh nhân cần chú trọng hơn nữa đến chế độ ăn hằng ngày. Theo đó, lượng carbs (Carbohydrate) (carb) nạp vào thể trạng cần được quan tâm đặc biệt. Bởi lẽ, dinh dưỡng này tác động đến mức đường trong máu nhanh hơn so với chất đạm và chất béo.

Khi tiêu thụ thực phẩm, bằng nhiều cơ chế khác nhau trong cơ thể, carbs (Carbohydrate) sẽ được phân hủy thành dextrose (glucose) rồi sau cùng trao đổi thành năng lượng cho tế bào hoạt động. Do vậy, việc tiêu thụ càng nhiều chất này sẽ khiến lượng đường trong máu tăng lên cao hơn.

Chính vì lẽ đó, điều quan trọng với người bệnh đái tháo đường type 2 là phải nắm được phương pháp tính toán lượng carb nạp trong phần thức ăn nhằm ổn định mức nồng độ glucose (dextrose) trong máu. Để phòng ngừa đái tháo đường tốt, mời bạn cùng Familyaz tham khảo một vài nguyên tắc chung nhất khi tiêu thụ carbs (Carbohydrate) qua bài viết sau đây.

Nếu muốn phòng tránh đái tháo đường thì lượng carb cần sử dụng là bao nhiêu mới thích hợp?

Như đã nói, carbs (Carbohydrate) là một trong những nguồn năng lượng chính của thể trạng. Theo đó, nhu cầu về dinh dưỡng này cũng thay đổi tùy theo độ tuổi, giới tính, hoạt động thể chất, lối sống và cả loại thuốc bệnh nhân đang dùng.

Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA) đã đưa ra khuyến cáo, những người có bệnh đái tháo đường nên được bổ sung khoảng 45% lượng calo từ nguồn carbs (Carbohydrate). Một khẩu phần carb tiêu chuẩn được xác định rõ dao động 15 gramam/phần. Điều này có nghĩa là chị em bị bệnh đái tháo đường sẽ cần sử dụng từ 3–4 khẩu phần tiêu chuẩn (tương đương 45–60 gramam carb), trong khi hầu hết nam giới cần khoảng 4–5 khẩu phần tiêu chuẩn (60–75 gramam carb).

Chính vì không có một quy chuẩn chung nhất định về lượng carb tiêu thụ cho mọi người, nên điều quan trọng bạn cần phải tìm hiểu ý kiến của bác sỹ hoặc chuyên gia dưỡng chất để tìm ra lượng carb thích hợp với mình. Khởi điểm tốt nhất bạn nên sử dụng khoảng 45–60 gramam carbs (Carbohydrate) trong mỗi bữa ăn.

Tầm quan trọng của việc đếm lượng carbs (Carbohydrate) trong phần thức ăn

Một khi bệnh nhân đã xác định rõ được nhu cầu carb thực tế của bản thân, việc tiếp theo cần làm là phải tính được tỉ lệ dinh dưỡng này trong phần thức ăn. Điều này rất có ý nghĩa trong việc ngăn ngừa bệnh đái tháo đường, chẳng hạn như:

• Quản lý tốt lượng đồ ăn tiêu thụ và chỉ số đường trong máu
• Mang lại cho bạn nhiều sự lựa chọn linh động hơn khi lên kế hoạch cho bữa ăn
• Đảm bảo sức khỏe tốt cho bệnh nhân, tăng cường chất lượng cuộc sống
• Phòng ngừa hoặc hạn chế đến mức thấp nhất các biến chứng của đái tháo đường như bệnh tim mạch, đột quỵ, chấn thương thần kinh hoặc thậm chí phải phẫu thuật cắt bỏ chi dưới.

Mách bạn mẹo ước tính lượng carbs (Carbohydrate) trong phần thức ăn

Chìa khóa để khống chế bệnh đái tháo đường type 2 là tiêu thụ carb với lượng hạn chế trong mỗi bữa chính và cả bữa phụ. Theo đó, bạn có thể áp dụng một vài phương pháp cơ bản dưới đây để quản lý mức tiêu thụ carb của mình:

1. Tính toán dựa trên nhãn thức ăn

Việc đếm carb khá thuận tiện với những đồ ăn đóng gói có nhãn “thành phần dưỡng chất”. Dựa trên những thông tin được in trên nhãn thức ăn, bạn có thể biết được món ăn mình sẽ sử dụng chứa bao nhiêu carb. Từ đó, bạn sẽ có quyết định điều chỉnh phần thức ăn cho thích hợp và ngăn chặn đái tháo đường tốt.

Khi đọc nhãn đồ ăn, 2 yếu tố quan trọng mà bạn cần quan tâm nhất là: kích thước phần ăn và lượng carb mà cơ thể nạp vào. Cả hai yếu tố này tỷ lệ thuận với nhau, nếu bạn sử dụng một phần thức ăn gấp đôi, gấp 3 so với bình thường, lượng carb theo đó cũng sẽ nhân 2–3 lần con số trên nhãn. Ngược lại khi biết được lượng carb, bạn sẽ đưa ra được kích thước khẩu phần thích hợp với mình.

Trường hợp nếu bệnh nhân đang muốn giảm cân nặng, một chỉ tiêu khác cần quan tâm trên nhãn là lượng calo. Với người cao huyết áp và bị bệnh tim mạch nên tránh chọn thức ăn nhiều natri và các chất béo bão hòa, chất béo trao đổi.

Các loại nước ép hoa quả và thức uống có cồn, chẳng hạn như bia chứa rất nhiều carb. Do đó, bạn cũng nên tính lượng carb khi tiêu thụ những loại đồ uống này.

2. Dựa trên kích cỡ phần thức ăn

Cách tính này áp dụng cho những loại đồ ăn không có nhãn dưỡng chất. Như chúng ta đã biết, carbs (Carbohydrate) bao gồm: đường, tinh bột và chất xơ có trong hoa quả, ngũ cốc, rau quả và các chế phẩm từ sữa.

Carb cũng có hai loại gồm: carb “tốt” và carb “xấu”. Theo đó để phòng ngừa đái tháo đường type 2, bệnh nhân nên chọn cung cấp carb tốt vì loại carb này chứa lượng calo thấp đến vừa phải, giàu dưỡng chất, không đường, ít chất béo bão hòa mà lại sở hữu lượng chất xơ thiên nhiên cao.

Loại carb này tồn tại nhiều trong các dạng thức ăn sau đây:

• Các loại rau củ
• Trái cây nguyên quả như táo, chuối, dâu tây…
• Các loại đậu bao gồm: đậu Hà Lan, đậu lăng, đậu thận, đậu đen…
• Các loại hạt: hạt hạnh nhân, hạt óc chó, hạt lạc (đậu phộng), hạt chia, hạt bí…
• Ngũ cốc nguyên hạt nên chọn gạo lật, ngô, yến mạch, quinoa…

Lượng carb sẽ thay đổi tùy vào phần thức ăn và loại đồ ăn bạn chọn. Để dễ hình dung, Familyaz chia sẻ một vài ví dụ về lượng carb có trong một số thức ăn quen thuộc như sau:

• 1/2 quả chuối chứa khoảng 15 gramam carb. Con số này cũng tương tự khi bạn ăn một lát bánh mì, 2–3 chiếc bánh quy giòn cỡ vừa, 1/3 bát (chén) cơm trắng hoặc hạt quinoa, 250ml sữa đậu nành hoặc sữa ít béo.
• Một cốc sữa chua chứa 40 gramam carb.
• Hai muỗng súp siro không đường bổ sung 4 gramam carb.
• 3/4 bát ngũ cốc có khoảng 28 gramam carb.
• 2 chiếc bánh nướng sẽ chứa 22 gramam carb.

Nhìn chung, một khẩu phần tinh bột, hoa quả hoặc sữa sẽ chứa khoảng 15 gramam carbs (Carbohydrate). Lượng carb tương tự này cũng có mặt trong ba phần rau xanh.

Mối liên hệ giữa carb và lượng calo cần cung cấp cho người mắc đái tháo đường type 2

Bệnh nhân đái tháo đường type 2 thường được khuyến cáo áp dụng chế độ dinh dưỡng chứa khoảng 1.500–1.800 calo hàng ngày để duy trì trọng lượng thể trạng lý tưởng. Mặt khác, cũng giống như carb, lượng calo sẽ thay đổi tùy theo nhiều yếu tố khác nhau. Với những người béo phì, ban đầu họ cần nạp một lượng calo lớn cho đến khi cân nặng ổn định hơn. Đàn ông do số lượng cơ lớn nên nhu cầu tiêu thụ calo cũng sẽ cao hơn so với nữ giới.

Thông thường, lượng carb nên chiếm khoảng từ 45–50% lượng calo nạp vào cơ thể hằng ngày. Việc tiêu thụ nhiều carb sẽ khiến lượng đường huyết tăng lên cao hơn.

Về mặt lý thuyết, mỗi gramam carb sẽ bổ sung 4 calo. Một người bị bệnh đái tháo đường với chế độ dinh dưỡng 1.600 calo hàng ngày thì 50% lượng calo sẽ đến từ carb. Theo đó, sẽ có tổng cộng 800 calo do carb bổ sung, từ con số này có thể suy ra lượng carb người này cần cung cấp trong ngày rơi dao động 200 gramam/ngày.

Một số đồ ăn giàu carb bạn nên tránh

Ngoài việc tính toán và lựa chọn sử dụng carb “tốt”, một vài loại thức ăn sẽ khiến đường trong máu tăng lên cao bạn cần tránh hoặc chỉ tiêu thụ với mức hạn chế như:

• Bánh mì, bánh xốp nướng
• Mì ống, gạo trắng, ngô
• Khoai lang, khoai mỡ, khoai từ, khoai môn, khoai tây
• Hầu hết các dạng hoa quả trừ quả mọng
• Bánh quy, kem và đồ ngọt (nói chung)
• Nước hoa quả, soda, nước ngọt nhiều đường

Bạn cần hiểu rằng không phải tất cả những đồ ăn trên đều xấu cho sức khỏe. Chẳng hạn, hoa quả rất giàu vi ta min và khoáng chất, mặt khác chúng lại xấu cho việc phòng tránh đường trong máu.

Mong rằng những thông tin hữu ích trên sẽ giúp ích cho bạn trong việc ngăn ngừa bệnh đái tháo đường kết quả. Bên cạnh quản lý chế độ dinh dưỡng uống, bạn nên chú trọng hơn nữa đến chế độ luyện tập, tuân thủ việc sử dụng thuốc đúng theo phác đồ để ổn định đường trong máu.